Θυμόμαστε όλοι μας βέβαια τη γνωστή πλέον ατάκα ‘’λεφτά υπάρχουν’’, που θα στοιχειώνει για πολλές δεκαετίες την τραγική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, και βεβαίως σε κάθε ευκαιρία συνδέουμε αυτή τη φράση με όλα τα ψέματα ή τις ‘’μισές αλήθειες’’ που ξεστομίζουν χωρίς ίχνος αξιοπρέπειας οι βουλευτές της κυβέρνησης και των λοιπών φιλο-μνημονικών κομμάτων.
Διάβασα πρόσφατα ξανά την Πολιτεία του Πλάτωνα, από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, μια πολύ αξιόλογη έκδοση.
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η διαφοροποίηση της χρήσης του ψεύδους από τον μεγάλο φιλόσοφο στην Ιδανική του Πολιτεία, η οποία εμφανίζεται σε δύο εδάφια που απέχουν μεταξύ τους μόνο 12 σελίδες (6, αν σκεφτείς πως ανά μία σελίδα, παρατίθεται το αρχαίο κείμενο και ακολουθεί στην επόμενη σελίδα η μετάφραση).
Στην σελίδα 170, στο εδάφιο 382e10-5, ο μεγάλος φιλόσοφος , μέσω του Σωκράτη, που συνομιλεί με τον Γλαύκωνα και τον Αδείμαντο, αναφέρεται στο ψεύδος και στο πόσο αυτό είναι επαίσχυντο ακόμη και στους θεούς.
Συγκεκριμένα, το αρχαίο κείμενο λέει το εξής:
-Οὐκ ἄρα ἔστιν οὗ ἕνεκα ἂν θεὸς ψεύδοιτο.
-Οὐκ ἔστιν.
-Πάντῃ ἄρα ἀψευδὲς τὸ δαιμόνιόν τε καὶ τὸ θεῖον.
-Παντάπασι μὲν οὖν, ἔφη.
-Κομιδῇ ἄρα ὁ θεὸς ἁπλοῦν καὶ ἀληθὲς ἔν τε ἔργῳ καὶ λόγῳ, καὶ οὔτε αὐτὸς μεθίσταται οὔτε ἄλλους ἐξαπατᾷ, οὔτε κατὰ φαντασίας οὔτε κατὰ λόγους οὔτε κατὰ σημείων πομπάς, οὔθ’ ὕπαρ οὐδ’ ὄναρ.
-Οὕτως, ἔφη, ἔμοιγε καὶ αὐτῷ φαίνεται σοῦ λέγοντος.
Μετάφραση:
-Δεν υπάρχει συνεπώς αιτία για την οποία ένας θεός θα έλεγε ψέματα
-Δεν υπάρχει.
-Επομένως από κάθε άποψη η θεϊκή φύση δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το ψέμα.
-Απολύτως καμία, είπε.
-Άρα ο θεός είναι ολότελα απλός και αληθινός στα λόγια και στα έργα του, κι ούτε ο ίδιος αλλάζει όψη ούτε άλλους εξαπατά με οράματα, με λόγια, με σημάδια σταλμένα από αυτόν, στον ύπνο ή στον ξύπνιο τους.
-Έχω κι εγώ, είπε, την εντύπωση ότι είναι έτσι όπως τα λες.
Στο εδάφιο αυτό, διαβάζουμε πως το ψεύδος, δεν έχει καμία σχέση με την θεϊκή φύση. Εν αντιθέσει, το θείο, είναι ολότελα αληθινό. Καμία αντίρρηση έως εδώ.
Παρακάτω όμως, διαβάζουμε κάτι εντελώς διαφορετικό.
Στη σελίδα 182, στο στίχο 389b, οι ίδιοι συνομιλητές, που λίγο πριν έχουν υποστηρίξει πως το ψεύδος είναι κατάπτυστο για οτιδήποτε θείο (θεϊκό), προβαίνουν σε ένα άλλο συμπέρασμα.
Συγκεκριμένα, διαβάζουμε στο αρχαίο κείμενο:
-Αλλὰ μὴν καὶ ἀλήθειάν γε περὶ πολλοῦ ποιητέον. εἰ γὰρ ὀρθῶς ἐλέγομεν ἄρτι, καὶ τῷ ὄντι θεοῖσι μὲν ἄχρηστον ψεῦδος, ἀνθρώποις δὲ χρήσιμον ὡς ἐν φαρμάκου εἴδει, δῆλον ὅτι τό γε τοιοῦτον ἰατροῖς δοτέον, ἰδιώταις δὲ οὐχ ἁπτέον.
-Δῆλον, ἔφη.
-Τοῖς ἄρχουσιν δὴ τῆς πόλεως, εἴπερ τισὶν ἄλλοις, προσήκει ψεύδεσθαι ἢ πολεμίων ἢ πολιτῶν ἕνεκα ἐπ’ ὠφελίᾳ τῆς πόλεως, τοῖς δὲ ἄλλοις πᾶσιν οὐχ ἁπτέον τοῦ τοιούτου· [c.] ἀλλὰ πρός γε δὴ τοὺς τοιούτους ἄρχοντας ἰδιώτῃ ψεύσασθαι ταὐτὸν καὶ μεῖζον ἁμάρτημα φήσομεν ἢ κάμνοντι πρὸς ἰατρὸν ἢ ἀσκοῦντι πρὸς παιδοτρίβην περὶ τῶν τοῦ αὑτοῦ σώματος παθημάτων μὴ τἀληθῆ λέγειν
Μετάφραση:
-Από την άλλη πάλι, πρέπει και την αλήθεια να την έχουμε περί πολλού. Γιατί αν σωστά λέγαμε πριν από λίγο, κι αν τωόντι είναι αχρείαστο το ψέμα στους θεούς, ενώ για τους ανθρώπους είναι χρήσιμο σαν φάρμακα, προδήλως τότε ένα τέτοιο πράγμα πρέπει να το εμπιστευθούμε στους ιατρούς , ενώ οι άσχετοι δεν θα πρέπει καν να το αγγίξουν.
-Προφανώς, είπε.
-Αν είναι λοιπόν να ειπωθεί ένα ψέμα, θα ειπωθεί από τους φύλακες (τους άρχοντες) της πόλης και μόνον από αυτούς, για να ξεγελάσουν είτε κάποιους εχθρούς είτε κάποιους πολίτες για το καλό της πόλης-σε όλους τους άλλους δεν θα επιτρέπεται να αγγίξουν αυτό το πράγμα (το ψέμα, εννοεί). Το να πει όμως ένας απλός πολίτης στους άρχοντες ψέμα, θα το χαρακτηρίσουμε ολίσθημα μεγαλύτερο από αυτό στο οποίο πέφτει ένας άρρωστος ή ένας αθλητής, όταν δεν λέει στον ιατρό ή στον προπονητή του την αλήθεια για την σωματική του κατάσταση.
Σε αυτό το εδάφιο, και ενώ έχει προηγηθεί η εισαγωγή του σωκρατικού λόγου στην Ιδανική Πολιτεία, ο Πλάτωνας, υποστηρίζει πως το ψέμα (το οποίο είναι κατάπτυστο ακόμη και στους θεούς), μπορεί να χρησιμοποιηθεί ‘’ως φάρμακο’’, μόνο από τους ‘’ιατρούς’’, δηλαδή (σύμφωνα με τον ίδιο) μόνο από τους Άρχοντες της Πόλης (τους πολιτικούς θα λέγαμε σήμερα), αν αυτό (το ψέμα) είναι για το ‘’καλό’’ της πόλης.
Και συνεχίζει δε, να υποστηρίζει, πως οι Άρχοντες (οι σημερινοί πολιτικοί δηλαδή) μπορούν να λένε ψέματα είτε στους εχθρούς της πόλης (να το δεχθώ) είτε στους ίδιους τους πολίτες αυτής, αν οι πολίτες πρέπει (ως ‘’ασθενείς) να δεχθούν μια ‘’θεραπεία’’ που υπό άλλες συνθήκες δεν θα τη δέχονταν.
Τι θέλει να μας πει σε αυτό το εδάφιο, ο μεγάλος Φιλόσοφος;
Μήπως μας λέει κάτι άλλο, από αυτό που καταλαβαίνουμε;
Για όποιον δεν έχει διαβάσει την Πολιτεία του Πλάτωνα, εν συντομία να του αναφέρω πως ο φιλόσοφος, μέσω ενός σωκρατικού διαλόγου, πλάθει την ιδανική κατά τον ίδιο πολιτεία, όπου θα βασιλεύει η ευημερία, η ισονομία και η αρμονία των κοινωνικών στρωμάτων. Στην ιδανική του κοινωνία, άνδρες και γυναίκες θα έχουν τα ίδια δικαιώματα (πρωτοποριακή άποψη για την εποχή που γράφτηκε) ενώ όλη η Πόλη θα λειτουργεί ως μια οικογένεια (το ‘’κοινωνικό κράτος’’ θα φροντίζει για όλους).
Τι λοιπόν μπορεί να εννοεί ο φιλόσοφος λέγοντας πως ‘’επιτρέπεται στους πολιτικούς (άρχοντες-φύλακες τους ονομάζει) να ψεύδονται στους πολίτες της Κοινωνίας τους, αν το ψεύδος εξυπηρετεί συμφέροντα της πόλης’’, όταν λίγο παραπάνω, κατακρίνει το ψεύδος ως επαίσχυντο ακόμη και στους θεούς (προσωποποίηση του Καλού/Ορθού);
Και πως μπορεί αυτό το ψεύδος, να εξυπηρετεί πράγματι το ‘’συμφέρον των πολιτών’’, όταν απαιτείται η χρήση του, στη θέση της αλήθειας;
Εν τέλει, τι είναι αυτό που για να πείσει, απαιτεί τη χρήση ψεύδους, από την χρήση της Αλήθειας, που μνημονεύεται από θεούς και ανθρώπους;
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη χώρα μου, καθιστούν τον παραπάνω σχολιασμό, κάτι παραπάνω από επίκαιρο.
Με το πρόσχημα μιας ‘’ενδεχόμενης χρεοκοπίας’’ και ‘’αδυναμίας της χώρας να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της’’, η σημερινή κυβέρνηση έχει καταφέρει σχεδόν ‘’αναίμακτα’’ να περάσει εν ισχύ, τέτοια μέτρα που υπό άλλες συνθήκες θα δημιουργούσαν επανάσταση στα λαϊκά στρώματα.
Με καθημερινούς ‘’βομβαρδισμούς’’ από τα ελληνικά ΜΜΕ, από τους φιλομνημονιακούς πολιτικούς, από τον ίδιο τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς τους, ο ελληνικός λαός έχει αποδεχθεί πως πλέον δεν μπορεί τίποτα να αλλάξει την κατάσταση, πέραν του αναγκαστικού ‘’ξεπουλήματος’’ της εθνικής μας περιουσίας, της οικονομικής μας ανεξαρτησίας, των κεκτημένων δικαιωμάτων μας.
Μόλις εχθές, άφησε η ελληνική κυβέρνηση να διαρρεύσει στον ελληνικό τύπο πως η Τρόικα, ζήτησε την κατάργηση τωνΣυμβάσεων στον Ιδιωτικό Τομέα ,
κάτι που αποδείχθηκε αμέσως αισχρό ψεύδος, με τους εκπροσώπους της Τρόικας να σπεύδουν να διαψεύσουν την παραπάνωπληροφορία.
Μόλις λίγο καιρό πριν, ο υπουργός Οικονομίας δήλωνε σε επίσημη συνέντευξη Τύπου, πως δεν θα αυξηθεί η φορολογία, ενώ λίγες μέρες μετά, ανακοίνωνε νέα φορολογικά μέτρα, που ζητάνε και από τους άνεργους να καταβάλλουν φόρο.
Μόλις λίγο καιρό πριν, άπαντες ανακοίνωναν πως το Μνημόνιο είναι η μοναδική μας λύση, ενώ λίγους μήνες μετά, αποδέχονταν την αποτυχία του, επιλέγοντας ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα επιδείνωσης της ήδη άσχημης κατάστασης.
Ποια ανάγκη είναι αυτή που επιβάλλει (και προφανώς αιτιολογείται μέσα στην Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα) στους πολιτικούς να ψεύδονται ασυστόλως, ώστε να περάσουν απόψεις που οι ίδιοι θέλουν;
Ποια κινητήρια δύναμη, δίνει το δικαίωμα στους πολιτικούς να λένε ψέματα στους πολίτες, ώστε να γίνονται αποδεκτές απόψεις που δεν θα μπορούσαν ‘’να γίνουν αποδεκτές με την αλήθεια’’;
Πολλοί υπέρμαχοι του Νεοφιλελευθερισμού, θα σπεύσουν να υποστηρίξουν πως σε κοινωνίες που οι πολίτες είναι ‘’ανώριμοι’’, ‘’εγωιστές’’, ‘’ανίκανοι να παραδεχθούν το αυτονόητο’’ και άλλα πολλά κοσμητικά, οι πολιτικοί ‘’φωστήρες’’, οφείλουν να χρησιμοποιούν ψευδή στοιχεία, ώστε να μπορούν να πείσουν τους παραπάνω ανώριμους πολίτες για το σωστό των απόψεών τους.
Οι υπέρμαχοι του νεοφιλελευθερισμού, γνωρίζουν πολύ καλά πόσο βοηθάει το ψεύδος στην αποδοχή απόψεων που βασίζονται στην αδράνεια (λόγω ψεύδους βεβαίως) των πολιτών.
Σήμερα στην Ελλάδα, γίνεται ακριβώς το ίδιο.
Οι πολιτικοί που είναι υπέρμαχοι της κατάλυσης της Δημοκρατίας στο όνομα της ‘’Ελεύθερης Αγοράς’’ (των ολίγων βεβαίως), θεωρούν πως η κοινωνία μας είναι ‘’ανώριμη’’.
‘’Ο Έλληνας, υποστηρίζουν, δεν έχει καταλάβει ακόμη πόσο λάθος είναι. Και για αυτό αντιδράει λανθασμένα, στο σωστό δρόμο που θέλουμε να τον βάλουμε’’.
Η γνωστή ατάκα του αντιπροέδρου της κυβέρνησης ‘’όλοι κλέψαμε’’ θα μείνει στην Ιστορία ως το μεγαλύτερο ψέμα που έχει ειπωθεί στην ελληνική κοινωνία, με σκοπό να επιβάλει στους Έλληνες ένα αίσθημα τύψης που θα τους καθιστά ανίκανους να αντιδράσουν.
Και άλλα πολλά ψέματα έχουν χρησιμοποιηθεί από την σημερινή κυβέρνηση και τα συν’ αυτή κόμματα αντιπολίτευσης, ώστε να αποδεχθεί ο Έλληνας πως η μόνη ‘’σωτηρία’’ είναι η αποδοχή του ξεπουλήματος της Ανεξαρτησίας του.
Καθημερινά τα παρακολουθούμε από την τηλεόραση και τα διαβάζουμε στις εφημερίδες και στο Δίκτυο.
Ψέματα, ψέματα, ψέματα.
‘’Οι Έλληνες είναι τεμπέληδες’’, μας λένε, για να περάσουν την άποψη πως πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο, χωρίς να αμειβόμαστε περισσότερο.
Και αγνοούν στατιστικές που δείχνουν πως οι Έλληνες δουλεύουν περισσότερο από όλους τους άλλους κατοίκους της Ε.Ε.
‘’Οι Έλληνες αμείβονται παραπάνω από ότι παράγουν’’, μας λένε για να επιβάλλουν την αναγκαιότητα της κατάργησης των συμβάσεων στον Ιδιωτικό Τομέα, αγνοώντας στατιστικές που δείχνουν πως οιΈλληνες αμείβονται λιγότερα από το μέσο όρο της Ε.Ε.
‘’Η υποταγή της Ελλάδος στις δεσμεύσεις του Μνημονίου, είναι μονόδρομος για την σωτηρία της χώρας’’, μας λένε για να επιβάλλουν την σιωπηλή μας συγκατάθεση σε όλα όσα θέλει η Τρόικα και οι μεγάλοι Οικονομικοί Οίκοι που αυτή ξεκάθαρα εκπροσωπεί, να αλλάξουν στη χώρα μας, αδιαφορώντας στοιχεία που δείχνουν πως όπου το ΔΝΤ επέβαλε την πολιτική του, οιχώρες εκείνες βίωσαν μια ύφεση αμετάβλητη, που κατήργησε κοινωνικές δαπάνες,αυτονόητες σε μια ευνοούμενη κοινωνία όπως η υγεία, οι συντάξεις , οι μισθοί κτλ.
Ψέματα, ψέματα, ψέματα.
Ψέματα, που συνεχίζονται ακάθεκτα.
Με την αιτιολογία πως οι πολίτες, δεν μπορούν να κατανοήσουν την χρησιμότητα των όσων οι αλλαγές φέρουν.
Βλέπω όλα όσα συμβαίνουν στη χώρα μου, και προσπαθώ να τα συνδυάσω με την άποψη του Πλάτωνα περί ψεύδους.
Από τη μία, είναι κατάπτυστο από το Σωστό και το Ορθό.
Από την άλλη, δικαιολογείται από τους Πολιτικούς, όταν κρίνουν πως οι πολίτες αδυνατούν να κατανοήσουν την ‘’μέθοδο θεραπείας’’ τους.
είχε μια πολύ ‘’ανατρεπτική’’ θεωρία για την χρησιμοποίηση του ψεύδους από τους πολιτικούς, ώστε να μπορέσουν να ‘’καθοδηγήσουν’’ την κοινή γνώμη.
Η θεωρία του ‘’Σοκ και Δέος’’ , στην ουσία λέει αυτό ακριβώς.
Για να περάσει μια κυβέρνηση, αλλαγές που καταστέλλουν την κοινωνική δικαιοσύνη και μετατρέπουν το λαό σε έρμαιο των επιχειρήσεων, κάτι που δεδομένα θα γεννήσει αντίδραση και οργή στον λαό, οφείλει να εισάγει το λαό σε μια κατάσταση ‘’σοκ’’, ώστε οι πολίτες να παραμείνουν σιωπηλοί, είτε από φόβο, είτε από τρόμο, είτε από την απάθεια.
Σε αυτή την ‘’πολιτική άποψη’’, το ψεύδος, έχει το κύριο και το σπουδαιότερο λόγο.
Γίνεται το μεγαλύτερο όπλο του Συστήματος Εξουσίας για να καταστείλει οποιαδήποτε αντίδραση του λαού.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο ελλοχεύει ο κίνδυνος, το ψεύδος, η χρήση του δηλαδή, να μετατραπεί σε αυτοσκοπός της όποιας ‘’πολιτικής της ελεύθερης αγοράς’’.
Και κατά πόσο μια πολιτική που βασίζεται στη χρήση του ψεύδους (κατάπτυστο από τους θεούς), μπορεί να θεωρηθεί πως αποσκοπεί στο ‘’καλό μιας κοινωνίας’’.
Οι απαντήσεις , θεωρώ , πως βρίσκονται μέσα στη ψυχή μας.
Είναι πολύ εύκολο να τις εντοπίσουμε.
Αρκεί να απαντήσουμε σε ορισμένες αυτονόητες ερωτήσεις.
Ποιος θα κρίνει αν η χρήση ψεύδους αποσκοπεί όντως στο καλό της κοινωνίας;
Οι επόμενες γενεές ή η σημερινή;
Το εδάφιο που παρατίθεται παραπάνω, από την Πολιτεία του Πλάτωνα, θεωρώ πως παρουσιάζει μεγάλες διαφορές με την σημερινή κατάσταση της χώρας μου.
Στην Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα, οι ‘’άρχοντες-φύλακες’’, δεν εκλέγονται.
Άρα δεν μπαίνουν σε κατάσταση ‘’διαπραγμάτευσης’’ των ψήφων ή των πολιτικών τους απόψεων πριν την ανάθεση των καθηκόντων τους.
Στην Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα, οι ‘’άρχοντες-φύλακες’’, δεν έχουν ιδιωτική περιουσία, ούτε το δικαίωμα να αποκτήσουν ιδιωτική περιουσία.
Άρα δεν υπάρχει η περίπτωση να χρησιμοποιούν το ψεύδος όχι για το καλό του συνόλου, αλλά για ιδίων όφελος.
Στην σημερινή Ελλάδα, ισχύουν τα παραπάνω;
Τίποτα παραπάνω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου